Tâm đại bi có thể sanh trí huệ. Câu nói này vừa nghe thì không dễ gì thể hội. Tại sao tâm đại bi cùng trí huệ lại gắn kết với nhau?
Các vị đồng học xin, chào mọi người.
Hai ngày qua, tâm của mọi người đều bị trận động đất ở Đài Loan làm chấn động. Tai nạn vẫn không ngừng liên tục phát sinh. Các nơi cũng đang dần dần triển khai công tác cứu trợ. Trong Kinh Bát Nhã, Phật vô số lần nói với chúng ta: “Tâm đại bi có thể sanh trí huệ”. Câu nói này vừa nghe thì không dễ gì thể hội. Tại sao tâm đại bi cùng trí huệ lại gắn kết với nhau? Kỳ thật, đạo lý mà Phật đã nói vô cùng chính xác. Tất cả chư Phật Như Lai cũng không ngoài việc nương tâm đại bi mà thành tựu, cho nên ngay trong Phật pháp thường nói: “Từ bi vi bổn, phương tiện vi môn”. Từ bi là động lực.
Còn tất cả chúng sanh thế gian, mỗi ngày thật sự có thể nói là “không tiếc sinh mạng”, trong xã hội ngày nay mọi người thường gọi là “bán mạng”, vì cái gì vậy? Kiếm tiền, cho nên tiền là động lực, danh lợi là động lực. Nếu như không có danh lợi thì họ sẽ không làm, họ liền giải đãi. Chư Phật Bồ-tát, người tu hành, tâm danh lợi rất tan nhạt. Người ta muốn tranh, các Ngài căn bản không tranh. Sức mạnh gì đang thúc đẩy các Ngài? Nỗ lực tu hành, giáo hóa chúng sanh, tâm đại bi. Cho nên tâm đại bi có thể sanh trí huệ, sanh phương tiện khéo léo. Ngày nay chúng ta tu hành công phu không đắc lực, tâm đại bi không đủ, không chịu chăm chỉ nỗ lực. Nếu như có tâm thương xót tất cả chúng sanh, tự nhiên sẽ chăm chỉ nỗ lực phấn đấu cầu học. Vì sao vậy? Vì thương xót chúng sanh. Chính mình sau khi học thành rồi mới có năng lực giúp đỡ chúng sanh.
Chân thật giúp đỡ chúng sanh, trong tôn giáo thường nói “cứu giúp chúng sanh”, cái gì là đệ nhất? Dạy học là đệ nhất. Cổ Thánh tiên Hiền của chúng ta hiểu được những đạo lý này, cho nên đế vương dạy bảo hết thảy nhân sĩ tham gia việc chánh sự thì phải dùng tâm thái của người làm vua, người làm cha, người làm thầy để lãnh đạo nhân dân, vì nhân dân mà phục vụ. Làm vua chính là làm người lãnh đạo; làm cha chính là làm cha mẹ của nhân dân, quan tâm đến họ, dưỡng dục họ; làm thầy là dạy bảo họ, xem nhân dân như là học trò, xem nhân dân như là con cái của chính mình, thì phần công việc của bạn mới làm tốt được, bạn mới không bị mất chức. Chúng ta xem thấy điển tích trong nhà Nho, xem thấy trong Kinh điển Phật giáo tán thán người làm vua là người lãnh đạo nhân từ. Người làm vua quan trọng nhất chính là giáo hóa chúng sanh. Trong Lễ Ký đã nói: “Kiến quốc quân dân, giáo học vi tiên”. Một quốc gia như vậy, một gia đình cũng như vậy. Trong gia đình, cha mẹ đối với con cái, cha mẹ chính là thân trong “quân, thân, sư”, không được quên đi còn phải làm thầy, cũng phải làm vua, làm “quân thân sư”, thì chánh sự mới có thể làm được tốt. Chánh sự là việc của mọi người. Trong ba chữ này đều không phân thân sơ, không phân chủng tộc, không phân tộc loại, không phân tôn giáo, bình đẳng đối với các chúng sanh, đối đãi như nhau, đó gọi là “đại từ đại bi”. Thánh nhân thế xuất thế gian đều dạy bảo chúng ta như vậy. Cho nên, có tâm đại bi thì tự nhiên có thể đoạn ác, có thể tu thiện.
Phật lại yêu cầu chúng ta tu tất cả thiện phải không dính tướng, “lìa tất cả tướng, tu tất cả thiện”. Lìa tướng là trí huệ cao độ, tu thiện là tích đại phước đức. Như thế nào gọi là tu thiện, như thế nào gọi là tạo ác? Tất cả vì chính mình chính là ác, là đại ác, vì chúng sanh là đại thiện. Trong Kinh Phật nói: “Mạng người vô thường, cõi nước mong manh”, chúng ta thấy được rồi. Bạn thấy, xây một tòa lầu to mất mấy năm mới xây xong, động đất mấy giây thì hủy diệt hết, biết bao nhiêu gia đình cả nhà đều chết, chỉ trong mấy giây thì nhà tan người mất. Chúng ta xem thấy cảnh tượng này còn không chịu giác ngộ hay sao? Từng câu nói của Phật trong Kinh đều là chân thật.
Con người đến thế gian này để làm gì? Người hiểu rõ, người giác ngộ, sự minh bạch giác ngộ này nhất định phải dạy, không có giáo dục tốt thì họ làm sao có thể giác ngộ, làm sao có thể hiểu rõ? Sau khi tường tận, phải lợi dụng thân thể này để tích công bồi đức, thì ngay đời này không luống qua. Người ngu si thì dùng cái thân thể này để tạo nghiệp. Đây là mê hoặc điên đảo đến cùng tột. Tích công bồi đức, đời sau chí ít cũng là phước báo trời người. Nếu như dùng thân thể này để tạo nghiệp, thì quả báo ở ba đường ác, ở A-tỳ địa ngục. Nếu như lừa gạt chúng sanh, chiếm lấy lợi ích tài vật của chúng sanh, đây là đại trộm cắp, trong giới trộm là đại trộm, cái nợ đó đời đời kiếp kiếp, vô lượng kiếp vẫn trả không hết. Chúng ta là người xuất gia, trong Kinh Phật nói: “Hạt gạo của thí chủ, nặng như núi Tu-di, đời nay không liễu đạo, mang lông đội sừng trả”.
Mối quan hệ giữa chúng sanh với chúng sanh trong sáu cõi, ở trong Kinh Phật nói mối quan hệ này chỉ là “báo ân, báo oán, đòi nợ, trả nợ”, các vị nghĩ xem có đạo lý hay không? Chúng ta có may mắn được tiếp nhận giáo huấn của Phật-đà, hiểu rõ được đạo lý này, nên chúng ta báo ân, chúng ta không báo oán; nếu có kết oán với người, chúng ta phải có trí huệ đem nó hóa giải; chúng ta trả nợ, chúng ta không đòi nợ; ta thiếu người khác, ta nhất định phải trả người ta; người ta thiếu ta thì thôi vậy, xóa hết nợ nần. Đây chân thật là phước huệ song tu. Nếu như chúng ta ngay trong đời này không gặp được Phật pháp, tôi tin tưởng cũng sẽ mê hoặc điên đảo giống như người thông thường. Vì sao vậy? Phong khí xã hội như vậy, sáu căn của bạn tiếp xúc với hoàn cảnh cũng là như vậy, làm sao có thể không bị ô nhiễm? Do đây có thể biết, ngay đến người nước ngoài là tiến sĩ Thang Ân Tỉ (Joseph Toynbee ) – người Anh cũng biết được là muốn giải quyết vấn đề của xã hội hiện đại (đây là nói thế kỷ 21), chỉ có Phật pháp Đại Thừa và học thuyết của Khổng Mạnh. Đây là người nước ngoài nói. Hiện tại, lời nói của chúng ta thì không tính đến, không có người nghe, lời nói của người ngoại quốc thì [xem như] lời nói vàng ngọc, tâm lý hướng ngoại, mất đi lòng tin vào chính mình. Người nước ngoài đã nói rồi, bạn có tin tưởng hay không?
Người nước ngoài không chỉ nói, mà họ còn làm. Hiện tại họ đang làm giáo dục nền tảng, từ trường mầm non, tiểu học thì đã học Kinh Phật, có khóa trình học Phật. Có một số quan viên ở Úc khi gặp tôi, mời tôi giúp biên soạn giáo trình cho các bạn nhỏ trường mầm non, trường tiểu học của họ. Sau khi trở về, tôi đã nói với các vị rồi. Biên soạn sách giáo khoa cho trẻ cần tuân thủ trọng điểm giáo học của Phật. Trong sách giáo khoa này phải dạy trẻ hiểu rõ quan hệ giữa người với người, giáo dục luân lý, quan hệ giữa con người với đại tự nhiên, quan hệ giữa con người với thiên địa quỷ thần, chúng ta sẽ biết được cách biên soạn thế nào.
Phương châm của dạy học là đoạn ác tu thiện, lấy “Thập Thiện Nghiệp Đạo” làm chủ. Việc này là dạy tiểu học, dạy trường mầm non. Trung học trở lên thì phải lấy việc giúp chúng khai mở trí huệ làm chủ. Giáo dục đại học thì phải dạy bảo chúng chuyển phàm thành Thánh. Đây là Phật dạy chúng ta ba sự chuyển biến, chúng ta lấy những điều này làm thành phương châm để biên soạn sách giáo khoa, dạy tiểu học chuyển ác thành thiện, dạy trung học chuyển mê thành ngộ, dạy đại học chuyển phàm thành Thánh. Các vị đồng tu làm việc này thì công đức vô lượng. Muốn biên soạn dễ hiểu thì phải dùng tranh ảnh. Trường mầm non thì phải dùng tranh ảnh là chính, tiểu học thì một nửa là văn tự, một nửa là tranh ảnh. Mỗi một đồng tu đều có thể cung cấp giáo trình. Trong kinh Phật có rất nhiều câu chuyện, chúng ta dành một ít thời gian để tìm. Sau khi biên soạn thì đem đi phiên dịch thành Anh văn. Chúng ta tặng cho bộ giáo dục của họ để thẩm tra. Nếu như họ đồng ý thì dùng quyển của chúng ta biên soạn, có thể in số lượng lớn để phát tặng, như vậy chúng ta cũng làm được chút việc tốt. Đây là hoan hỉ tán thán. Mỗi năm họ cần bao nhiêu sách giáo khoa, chúng ta toàn tâm toàn lực để quyên trợ. Ở Úc châu và Anh quốc đang làm. Nước Anh có một số giáo trình của tiểu học và trung học, nhưng biên soạn không được tốt lắm. Cho nên, các vị đồng tu, khái niệm của chúng ta phải rõ ràng, đây không phải là giáo dục tôn giáo. Tôi xem thấy họ biên soạn đều là khuyên người học Phật, phạm vi này không thể đột phá. Chúng ta nhất định phải nhận thức rõ ràng, đây là giáo dục của Phật-đà, giáo dục của trí huệ, giáo dục của từ bi, cho nên phải đem phạm vi của Phật giáo mở rộng ra, đây là giáo dục của đa nguyên văn hóa, là giáo học chí thiện viên mãn của tất cả chúng sanh tận hư không, khắp pháp giới. Chúng ta từ trên quan niệm lý luận này, vì các bạn nhỏ mà biên soạn sách giáo trình thì chính xác. Từ trường mầm non đến lớp tiến sĩ đều có thể quán thông, giúp đỡ người giác ngộ.
Giác ngộ thì gọi là Bồ-tát, gọi là Phật. Trong đây không phân biệt già trẻ nam nữ, không phân chủng tộc, không phân tôn giáo, không phân nghề nghiệp, bạn có thể chân thật giác mà không mê, chánh mà không tà, tịnh mà không nhiễm, bạn chính là Phật Bồ-tát chân thật. Đây chính là chuyển phàm thành Thánh. Cho nên, tôi đặc biệt khuyên các đồng tu phải phát tâm đại từ bi, biết được chúng ta sống ở thế gian này làm gì, chân thật là “đền trả nghiệp báo” hay sao? Vậy thì sai rồi! Chúng ta chính mình cũng phải đem cái khuôn khổ “đền trả nghiệp báo” này phá trừ, chuyển nghiệp lực thành nguyện lực, chuyển tự tư thành đại bi, vậy thì việc học Phật của chúng ta không phải là học suông. Cội gốc của vạn ác chính là tự tư tự lợi, cho nên Phật dạy điều đầu tiên là phải phá ngã chấp, dạy chúng ta lìa bốn tướng: “Vô ngã tướng, vô nhân tướng, vô chúng sanh tướng, vô thọ giả tướng”, tu tất cả thiện. Đây là Kim Cang Bát Nhã. Hy vọng đồng tu chúng ta khích lệ lẫn nhau, chăm chỉ nỗ lực.
Trích trong:
THÁI THƯỢNG CẢM ỨNG THIÊN
Người giảng: Lão Pháp Sư Tịnh Không
Tập 57